نقش برجستۀ پنج هزارسالۀ کورنگون در ممسنی

سنگ نگارۀ کورنگون مربوط به دورۀ عیلامیان است که در تاریخ 30 خرداد 1315 با شمارۀ ثبت 254 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

کورنگون کهن‌ترین نقش برجسته جهان با دیرینگی بیش از 3000 سال پیش از میلاد مسیح است. این نقش برجسته در روستای منگودرز، و ارتفاع 100 متری واقع شده است.
گفتنی است که نمونه‌ای از نقش برجسته کورنگان در سنگ نگاره‌های نقش رستم دیده شده که تا نیمۀ دوم سدۀ سوم میلادی پابرجا بوده ولی بعدها در دورۀ فرمانروایی شاهان ساسانی محو گشته و نقش برجسته بهرام دوم بر روی آن حجاری شده است.

تصویر بازسازی شده نقش برجستۀ کورنگون توسط کاشف آن «ارنست هرتسفلد» تهیه شده است. دکتر «مهرداد بهار» اسطوره شناس مشهور ایرانی در کتاب اسطوره و فرهنگ، یادآور شده که این نقش احتمالاً نقش خدای «نپیریش» به همراه یک الهه احتمالاً «کیریشنا» است.

نپیریش، خدای کوهستان و آب است که بر تختی از یک مار چنبره زده نشسته و سر مار را با دست چپ خود گرفته است و روی دست راستش فواره ای از آب قرار دارد که احتمالاً به جهت بخشش و تقدیس نزد اوست. و این آب پس از آن دو شعبه شده؛ قسمتی به پشت سر برای حامیان و کاهنان و قسمتی برای شاه و پیروان اختصاص داده شده است.

تعداد پیروان نقش شده در روبرو ۲۷ نفرند که با تعدادی که پشت سر ترسیم شده و در حال محوند این تعداد به بیش از ۳۵ نقش می‌رسد. گفته می‌شود دلیل حضور این پیروان که همگی به حالت احترام ایستاده‌اند، شاید این باشد که یا هدیه آورده‌اند یا برای تقدیس و برکت بری ظرفی آب را به همراه می‌برند. ضمن اینکه حرکت گروه‌های مذهبی در حال حمل مجسمه خدایان در سرتاسر منطقۀ بین النهرین امری متداول بوده است.

کورنگون کهن‌ترین نقش روی سنگ در ایران است که باید از آن حفاظت شود. متاسفانه چهرۀ تمام خدایان پاک شده است، ولی درباریان و اشراف مشخص هستند. همچنین این سنت کهن آسیای غربی که انسان‌ها را از خدایان کوچک‌تر تصویر می‌کنند، در نگارۀ کورنگون مشاهده می‌شود.

شاید ثروت سرشار کشاورزی فارس باعث غفلت استان از آثار باستانی شده است، اما با روند خشکسالی‌های اخیر بر اهمیت بخش گردشگری و مدیریت کانون‌های گردشگری افزوده خواهد شد.

کورنگون به تنهایی آنقدر مهم است که یک پاسگاه و رده حفاظتی داشته باشد. از طرف دیگر هزینه نصب سامانه حفاظت الکترونیک برای این اثر و آثار مشابه بسیار ناچیزتر از هزینه‌های حفاظت و نگهداری انسانی است. در شرایط موجود بزودی نقش برجسته مذکور که در لبۀ کوه قرار گرفته است، بخاطر ماهیت بلوک‌بندی طبیعی خاک و صخره، شکستن، جابه‌جا کردن و سست شدن بنیان قطعات مجاور نقش، ناباورانه فرو خواهد ریخت. در صورت عدم انجام حفاظت و مرمت و محافظت فیزیکی و محوطه سازی و مانع‌گذاری، نابودی اثر اجتناب ناپذیر خواهد بود.